MANŞET
Gündüz Ağayev: Uşaqlarda qaraciyər sistləri əksər hallarda xoşxassəli olur
ShekiMedia.az Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssis-eksperti Gündüz Ağayevin müsahibəsini təqdim edir:
– Gündüz müəllim, uşaqlarda ən çox qarşılaşdığınız cərrahi xəstəliklər hansılardır?
– Uşaqlarda ən çox qarşılaşdığımız cərrahi xəstəliklərə peritonun yataq çıxıntısının patologiyaları (qasıq yırtığı, hidrosele), qarnın ön divarının yırtıqları (göbək yırtığı, ağ xətt yırtığı, nadir yırtıqlar), kriptorxizm (enməmiş xaya) aiddir.
Qasıq yırtığı uşaqlarda ən çox rast gəlinən anadangəlmə inkişaf qüsurudur, oğlanların təxminən 5 faizində təsadüf edilir. Qızlarda oğlanlara nisbətən 5-10 dəfə az hallarda olur. Sağ tərəfli qasıq yırtığının sola nisbəti 2:1-dir. 10 faiz hallarda ikitərəfli olur. Qızlarda ikitərəfli olma ehtimalı oğlanlara nisbətən iki dəfə çoxdur.
İkitərəfli qasıq yırtığı olan qızlarda cinsi inkişafın pozulması riskinə görə cinsiyyət üzvləri diqqətlə müayinə olunmalıdırlar.
Uşaqlarda qasıq yırtığının səbəbi, anatomik quruluşu və cərrahi əməliyyat texnikası böyüklərdə olan qazanılma qasıq yırtıqlarındam tam fərqlidir. Əməliyyat açıq və endoskopik oluna bilər. Son onillikdə minimal invaziv (laparoskopik) əməliyyata daha çox üstünlük verilir.
Enməmiş xayanın müalicəsi cərrahidir. Cərrahi əməliyyat 6 aydan 2 yaşadək oluna bilər. Cinsi yetişkənlik dövründən sonra bir tərəfli enməmiş xaya aşkar edilibsə, o zaman xayanın xaric edilməsi məsləhətdir. Çünki gələcəkdə xərçəng xəstəliyinin inkişaf etmə riski yüksək ola bilər.
– Yeni doğulan körpələrdə anadangəlmə patologiyaların ilkin səbəbi nədir?
– Qüsurların böyük əksəriyyəti hamiləliyin ilk trimestrində, orqanogenez dövründə baş vermiş inkişaf pozgunluğundan yaranır. Anadangəlmə patologiyaların ilkin səbəbləri müxtəlifidir və irsi faktorlardan, valideynlərin, xüsusilə ananın sağlamlıq vəziyyətindən, ətraf mühit amillərindən asılıdır.
Bəzi qüsurların səbəbi qeyri-cərrahi genetik xəstəliklərdir. Məsələn, sistik fibroz bətindaxilində bağırsağın burulmasına və nekrozuna, bətindaxili perironitə, bağırsağın atreziyasına, mekonial kisə.
– Hansı simptomlar olduğu halda uşaq cərrahına müraciət edilməlidir?
– Cərrahi patologiyalar müxtəlif və çoxsaylı ola bilər. Kiçik uşaqlarda əksər hallarda cərrahi xəstəliklərə xas olan simptomlar neonatoloq, yaxud pediatr tərəfindən aşkar edilir. Uşaqda qarın ağrısı, qusma, xüsusilə ödlü, qarında köp, asimmetriya olması, qasıq və xarici cinsiyyət üzvləri nahiyyəsində qızartı, şişkinlik, “səbəbsiz” qızdırma, “səbəbsiz” periodik qusma və s. çoxsaylı əlamətlər aşkarlanarsa, bu halda uşaq cərrahına, yaxud uşaq həkiminə müraciət etmək lazımdır. Məsələn, kiçik yaşlı uşaqlarda kəskin appendisit az hallarda baş verir. Xəstəlik əvvəlcə ümumi narahatlıq, halsızlıq, qidadan imtina ilə başlayır, bir neçə saatdan sonra isə hərarət yüksəlir.
Qeyd edim ki, qarın ağrısı olan uşaqlarda, xüsusilə azyaşlılarda, uşaq cərrahının müayinəsi vacibdir.
– Uşaqlarda ağciyər və qaraciyərin sistləri hansı halda və neçə yaşda əməliyyat olunması məsləhət görülür?
– Uşaqlarda qaraciyər sistləri (kistalar) əksər hallarda xoşxassəli olur. Sistlər anadangəlmə (sadə, mezenximal hamartoma, epidermal, limfangioma, qaraciyərdaxili biliar, enterik), qazanılma (posttravmatik, parazitar, neoplastik) ola bilər. Ona görə də bu uşaqlar hətta klinik əlamətlər olmasa da, ətraflı müayinə olunmalı və müalicəsi aşkar edilmiş patologiyaya uyğun seçilir.
Ağciyər sistləri anadangəlmə inkişaf qüsurudurlar. Əksər hallarda prenatal dövrdə aşkar edilir. Ağır hallarda prenatal hormonal müalicə, yaxud fetal manipulyasiya aparıla bilər. Postnatal dövrdə xəstədə tənəffüs çatışmazlığı inkişaf edərsə, adətən 3 aydan sonra planlı cərrahi əməliyyat məsləhət görülür.
– Uşaqlarda göbək yırtığının əmələ gəlmə səbəbi nədir və zamanla keçə bilərmi?
– Göbək yırtığı uşaqlarda tez-tez rast gəlinən patologiyadır və fassial göbək həlqəsinin defektidir. Qasıq yırtığından fərqli olaraq yırtıq qapısı əzələlərdən deyil, aponevrozdan əmələ gəldiyində göbək yırtığının boğulması çox nadir olur. 5 yaşadək uşaqların 90 faizində defekt özü bağlandığından cərrahi əməliyyata ehtiyac olmur. Göbəyə bandaj, plaster və s. qoymaqla defektin bağlanması sürətlənmir, əksinə göbək nahiyyəsində dərini zədələyir, uşağı narahat edir. Kiçik yaşlı uşaqlarda cərrahi əməliyyatdan sonra eyni problem yenidən yarana bilər. Buna görə də valideynlərə diqqətli olmaqları tövsiyə olunur.
Digər xəbərlərə də bax
MANŞET
Ceyhun Bayramov UNESCO üzrə Milli Komissiyaların rəhbərləri ilə cari regional vəziyyəti müzakirə edib
Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda iştirak məqsədilə ölkəmizdə səfərdə olan UNESCO-ya üzv ölkələrin daimi nümayəndələri, habelə Türkiyə, Rusiya, Birləşmiş Krallıq və Maltanın UNESCO üzrə Milli Komissiyalarının rəhbərləri ilə görüşüb.
Xarici İşlər Nazirliyindən bildirilib ki, görüş zamanı UNESCO çərçivəsində əməkdaşlıqdan irəli gələn məsələlər, BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasına (COP29) hazırlıq işləri, habelə cari regional vəziyyət müzakirə olunub.
C.Bayramov ölkəmizin təşəbbüsü ilə başladılan “Bakı Prosesi” çərçivəsində həyata keçirilən beynəlxalq layihələrin, o cümlədən Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun ölkəmiz tərəfindən mədəni müxtəlifliklər arasında əməkdaşlığa verilən əhəmiyyət və töhfənin göstəricisi olduğunu diqqətə çatdırıb. Sözügedən layihələrin beynəlxalq tərəfdaşlar, o cümlədən UNESCO ilə əməkdaşlıq çərçivəsində reallaşdırılmasının, habelə nümayiş olunan aktiv iştirakçılığın məmnunluq doğurduğu qeyd olunub.
Azərbaycanın COP29 sədrliyi çərçivəsində qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə beynəlxalq səylərin səfərbər edilməsi istiqamətində görülən işlər barədə görüş iştirakçılarını ətraflı məlumatlandıran nazir iqlim məsələləri ilə bağlı maarifləndirmə fəaliyyətinin və bu istiqamətdə birgə əməkdaşlığın vacibliyini diqqətə çatdırıb.
XİN başçısı postmünaqişə dövründə bölgədə normallaşma, sülh və quruculuq, habelə keçmiş işğal dövründə dağıntılara məruz qalmış mədəni irsin bərpası səylərindən bəhs edib. O, ölkəmizin xarici siyasət prioritetləri, bir sıra regional məsələlərə baxışları barədə görüş iştirakçılarını məlumatlandırıb.
Görüşdə, həmçinin qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb, iştirakçıların sualları cavablandırılıb.
CƏMİYYƏT
Sabahın HAVA PROQNOZU – 02.05.2024
Mayın 2-də Azərbaycanda müşahidə ediləcək hava proqnozu açıqlanıb.
Bu barədə Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, sabah Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Arabir güclənən şimal-qərb küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 13-16° isti, gündüz 19-23° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 758 mm civə sütunundan 754 mm civə sütununa enəcək. Nisbi rütubət gecə 60-70%, gündüz 40-45% olacaq.
Azərbaycanın rayonlarında da havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi, lakin gündüz bəzi şimal və şərq rayonlarında arabir yağıntılı olacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi ehtimalı var. Gecə və səhər bəzi yerlərdə arabir duman olacaq. Şərq küləyi ayrı-ayrı yerlərdə arabir güclənəcək. Havanın temperaturu gecə 11-16° isti, gündüz 23-28° isti, dağlarda gecə 7-12° isti, gündüz 15-20° isti olacaq.
CƏMİYYƏT
Bu gündən Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir
Balıqların kürütökmə dövrü ilə əlaqədar may ayının 1-dən Azərbaycanda bütün su hövzələrində balıq ovuna moratorium qüvvəyə minir.
Proses sentyabrın 1-dək davam edəcək.
Sənaye üsulu ilə balıq ovu ilə məşğul olan fiziki və hüquqi şəxslər bütün təbii su hövzələrindən balıq ovu alətlərinin kənarlaşdırılmasını may ayının 1-dək təmin etməlidir, əks halda ov alətlərinin su hövzələrində saxlanılması qanun pozuntusu hesab ediləcək və həmin şəxslər barəsində qanunamüvafiq qaydada intizam tədbirləri tətbiq olunacaq.
Qeyd edək ki, Qanunsuz balıq ovunun qarşısının alınması məqsədilə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Dövlət Ekoloji Təhlükəsizlik və Bioloji Müxtəlifliyin Qorunması Xidmətlərinin, Daxili İşlər Nazirliyinin Su Nəqliyyatında Polis İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən ölkənin daxili su hövzələrində mütəmadi nəzarət tədbirləri həyata keçirilir və qanunsuz balıq ovu ilə məşğul olan şəxslər barəsində qanunamüvafiq tədbirlər görülür.